Rozpatrując historycznie pozycję cesarza w Japonii, i w ogóle system rządów, uświadamiamy sobie jedną rzecz: nie funkcja stanowiła o sprawowaniu władzy, ale rzeczywista pozycja danej osoby. W Europie najczęściej pozycja króla, cesarza, premiera, prezydenta, księcia dawała danej osobie możliwości sprawowania rządów poprzez zapewnienie odpowiedniej pozycji: ustawodawczej, wykonawczej, materialnej i wojskowej.
W Japonii było dokładnie odwrotnie. To własna potęga danego pana feudalnego nadawała stanowisku moc władczą. Czy była to funkcja daiodaijina (pierwszego ministra bez teki), sessho (regenta), kampaku (kanclerza), czy shoguna. Identyczna sytuacja miała miejsce ze stanowiskiem cesarza. Kimże bowiem był cesarz? Potomkiem Amaterasu? Autorytetem moralnym? Symbolem Japonii? Wszystko to prawda, ale realnej władzy miał tyle, ile potrafił sobie wywalczyć własną zręcznością polityczną i militarną. Inne stanowiska bywały przy tym niekiedy opisywane. Wyznaczano, co należy do ich obowiązków. Na przykład wielcy ministrowie: lewej strony (sadaijin) i prawej strony (udaijin) mieli według kodeksu Taiho Ritsu - ryo z 701 roku wyznaczone po cztery resorty, nad którymi sprawowali kontrolę. Jednakże nie słychać o kodeksach, które ograniczałyby w jakikolwiek sposób tego, teoretycznie absolutnego, władcę. Zresztą to logiczne, jak można kwantyfikować władzę monarchy absolutnego. Z definicji taki może wszystko. Zostało to zresztą potwierdzone na początku wprowadzania tzw. reform Taika (od 646 roku) specjalnym obwieszczeniem cesarskim mówiącym, że cała ziemia i wszystkie stworzenia żyjące na niej są podległe Synowi Niebios. Dopiero nowożytne konstytucje potraktowały cesarza, jako element konkretnego porządku społecznego i przypisały mu określoną rolę.
Pierwszym cesarzem Japonii był Iwarehiko (pośmiertnie Jimmu), który, według "Nihongi" objął tron w 660 roku p.n.e. Do epoki Meiji włącznie, historiografia Kraju Kwitnącej Wiśni opierała się na "Nihongi", "Kojiki" i ewentualnie dokumentach chińskich. Jednakże te ostatnie nie zawsze pasowały do linii oficjalnej. Na przykład słynna "Kronika trzech królestw" ("San kuo - chih") datuje początki państwowości japońskiej na III wiek n.e. "Kroniki" wspominają między innymi o cesarzowej Himiko. Imię to nie jest jednak wymienione w oficjalnej linii cesarzy, według której w III wieku n.e. panowali kolejno dwaj mężczyźni: Ojin i Nintoku, a pierwszą cesarzową na tronie była Suiko z przełomu VI i VII wieku. "San kuo - chih" przypisywała Himiko, wyłącznie rolę symbolu religijnego (shintoizmu). Natomiast faktyczną władzę miał sprawować jej młodszy brat. Jednakże przed Konstytucją Showa wszystkie pisma, w tym i "Kroniki trzech królestw", które mogłyby wskazywać na inne dzieje Kraju Kwitnącej Wiśni, niż wersja oficjalna, były odrzucane.
Dzieje cesarstwa to dominacja kolejnych wielkich rodów, przedzielana efemerycznymi rządami energiczniejszych cesarzy lub pojedynczych magnatów, którym nie udało się założyć dynastii. Pierwszym, spośród wyżej wymienionych rodów, byli, należący do bocznej linii cesarskiej, Sogowie, od dawna posiadający najwyższy arystokratyczny tytuł omi. Od roku 587, kiedy to pokonali rody Nakatomi i Mononobe w bitwie w Shiki, sprawowali rzeczywistą władzę, narzucając swoje decyzję innym klanom oraz rodzinie cesarskiej. Sprzeciw nie był tolerowany, czego najlepiej dowodzi historia cesarza Sujuna. Podobno okazał się zbyt samodzielny i został przez Sogów po prostu zabity w 592 roku. Zresztą jest to jedyny w dziejach Japonii przypadek całkowicie jawnego zabicia cesarza. Nie proklamowali natomiast Sogowie nowej dynastii cesarskiej. A przecież mieli znakomity przykład z Chin, gdzie podstawą do wygaśnięcia dynastii było cofnięcie mandatu z nieba. Uznali widocznie jednak, że bardziej opłaciło się podtrzymywać fikcję władzy cesarskiej, a kierować życiem politycznym zza kulis. Jednakże można przypuszczać, że jakąś rolę odgrywał również prestiż rodu cesarskiego. Targnąć się nań oznaczało rzucenie wyzwania całemu systemowi myślenia zwykłych Japończyków, widzących w cesarzu Syna Niebios. Oczywiście byłby to również wspaniały pretekst do wystąpień innych rodów rywalizujących z Sogami.
Sogowie trzymali władzę do przewrotu pałacowego w 645 roku. Zamach przygotowała między innymi rodzina Fujiwarów, która w przyszłości na kilkaset lat miała utrwalić swoją dominację. Jednak przez około 100 lat po zniszczeniu Sogów sytuacja nie była oczywista. Silne osobowości na tronie, jak współorganizator zamachu książę Nakanooe i jego następca książę Oama (pośmiertnie Temmu panujący w latach 673 - 686) odcisnęli swoje piętno na czasach, w których przyszło im panować. Nakanooe, jak wspomniane było, przyczynił się do obalenia Sogów, a Oama stał się jednym z nielicznych, prawdziwie niezależnych władców Japonii. Miał wielki autorytet, mocny charakter, reformował kraj sprawując rządy silnej ręki. Kolejni władcy nie mieli takiej siły, by zdominować scenę polityczną. Niemniej, podejmowano pewne działania, istotne z perspektywy tematu podjętego przez niniejszy artykuł. Bez wątpienia najważniejszym z nich był edykt cesarzowej Gemmei z 708 roku o budowie stolicy w dolinie Heijo. Do tej pory bowiem, dwór przenosił się z miejsca na miejsce po śmierci każdego władcy. Uniemożliwiało to stworzenie reprezentacyjnej rezydencji oraz utrudniało budowę systemu administracji. Te problemy miały zniknąć wraz z powstaniem nowej stolicy. Jej oficjalną nazwą było Heijo-kyo (Stolica Pokoju), ale znacznie powszechniej używano lokalnej nazwy Nara. Stolica użyczyła swej nazwy nowemu okresowi w dziejach cesarstwa trwającemu do roku 794.
Jeśli chodzi o władzę cesarską, w tym okresie miały miejsce dwa istotne wydarzenia, obydwa związane z cesarzową Koken/Shotoku. Dlaczego podwójne imię? Otóż cesarzowa Koken najpierw panowała w latach 749 - 758. Po czym zrezygnowała z władzy na rzecz Junnina, wnuka cesarza Nakanoe (pośmiertnie Tenchi) odchodząc do buddyjskiego klasztoru. Zdecydowała się jednak w 4 lata później powrócić. Najpierw pozbawiła Junnina wszelkich prerogatyw kierowniczych, a w roku 764 w ogóle zdetronizowała i najprawdopodobniej kazała zabić, powtórnie obejmując tron, jako Shotoku. Przy czym należy pamiętać, ze obydwa imiona są nadane pośmiertnie, według zwyczaju panującego w rodzinie cesarskiej. Prawdziwe imię Shotoku brzmiało Abe. Motorem stymulującym Shotoku do działania był jej główny faworyt, mnich buddyjski Dokyo. I tu dochodzimy do pierwszej z owych ważnych rzeczy, o których wspomniane zostało wyżej. Mnich za drugiego panowania Shotoku osiągnął szczyt władzy. To on, a nie pobożna cesarzowa, decydował o wszystkim. Jego ambicje rosły, aż wreszcie zażądał dla siebie tytułu cesarza, powołując się przy tym na wieszczy sen od shintoistycznego bóstwa Hachimana. Shotoku bowiem, choć gorliwa buddystka, bardzo jednocześnie poważała niektórych bogów tradycyjnej religii, a zwłaszcza Hachimana. Możliwe, że potężnemu mnichowi udałoby się zapoczątkować nową dynastię, gdyby nie opór dworskiej arystokracji. Pod ich naciskiem Shotoku wysłała poselstwo do Usy, gdzie mieściła się główna świątynia Hachimana, z pytaniem, jak należy postąpić? Zgodnie z życzeniem ówczesnych notabli dworskich, Hachiman odpowiedział, że na tronie nie może zasiąść nikt spoza rodziny cesarskiej. Tak sformułowana dyrektywa bóstwa nie tylko osłabiła prestiż i pozycję mnicha Dokyo, co miało później doprowadzić do jego zesłania na prowincję, ale również była ważnym potwierdzeniem niezwykłej pozycji cesarskiego rodu w Japonii. Odtąd każdy kandydat do tronu musiałby walczyć nie tylko z konkurentami, ale również z decyzją samych bóstw.
Drugim istotnym wydarzeniem związanym z Shotoku jest fakt, że po jej śmierci w 770 roku dworzanie nie zapomnieli cesarzowej rządów mnicha, które mogły doprowadzić do upadku dynastii. Toteż za panowania następnego cesarza Shirakabe (pośmiertnie Konin) z linii Nakanooego podjęto decyzję zabraniającą kobietom zasiadania na tronie. Abe, jako Koken jest numerem 46-ym na liście cesarzy, a jako Shotoku 48-ym. Przed nią panowało 5 kobiet (w tym jedna, Takara, również dwa razy, jako Kogyoku i Saimei). Po niej, następna cesarzowa zasiadła indywidualnie na tronie dopiero w wieku XVII, a więc ponad 800 lat po Shotoku.