Biografie

Oda Nobunaga



Jednym z problemów związanych z upadkiem autorytetu centralnej władzy Ashikagów było to, że chociaż zajęcie Kyoto i założenie nowej dynastii szogunów stanowiło niewątpliwie kuszącą perspektywę dla klanów Hojo, Takeda i Uesugi, każda próba wcielenia tego pomysłu w życie pociągałaby za sobą kłopoty. Pierwszy dajmio, który opuściłby swoje ojczyste ziemie, zaprosiłby wręcz rywali do najazdu.

Nadeszła pora, by przyjrzeć się klanowi Oda, kolejnej z małych samurajskich rodzin, które w okresie Sengoku zdołały przejąć kontrolę nad jakąś prowincją (w tym przypadku Owari). W 1551 roku głową klanu został bezwzględny Oda Nobunaga. W roku 1558 zyskał usługi ashigaru Toyotomi Hideyoshi, który okazał się cennym nabytkiem. W tym samym czasie inny młody samuraj, Tokugawa Ieyasu, służył klanowi Imagawa - choć technicznie rzecz biorąc był zakładnikiem gwarantującym spokojne zachowanie jego rodziny. Tych trzech ludzi miało w przyszłości zadecydować o losach Japonii. Na razie jednak wielu miało własne plany wobec Kyoto.

Nobunaga postanowił atakować. Po brawurowym podstępie zdołał przekonać Yoshimoto, że jego armia obozuje w innym miejscu, a następnie zaskoczył główny oddział Imagawy w ciasnym wąwozie. Czas bitwy pod Okehazama należałoby liczyć raczej w minutach niż w godzinach. Yoshimoto poległ, dopiero w ostatniej chwili zdając sobie sprawę z tego, że nacierający na niego samuraje nie są częścią jego własnych rozochoconych sił. Oda Nobunaga stał się prawdziwą potęgą w kraju i nowym panem Tokugawy Ieyasu, gdyż śmierć Yoshimoto zwolniła Tokugawę z jego dotychczasowej przysięgi na wierność klanowi Imagawa.

Nobunaga musiał również odczuwać silną pokusę do marszu na Kyoto, lecz odłożył to na później i zajął się nawiązywaniem sojuszy z sąsiadami, żeniąc z nimi swoją córkę i młodszą siostrę. Sam poślubił córkę trzeciego sąsiada, Saito Toshimasy, byłego kupca oliwnego, a później dajmio prowincji Mino, powszechnie uważanego za całkowicie zepsutego. Toshimasa, mianowicie, gustował w torturowaniu ludzi, a zwłaszcza w ich gotowaniu! Sam również źle skończył - jego syn, Yoshitatsu, zabił go i przejął władzę. On z kolei zmarł na trąd, lecz wcześniej Nobunaga zdążył wypowiedzieć mu wojnę dla pomszczenia niegodziwego Toshimasy, który był w końcu jego teściem. Był to pretekst, którego potrzebował Nobunaga, by zetrzeć potęgę klanu Saito i otworzyć sobie drogę do Kyoto i szogunatu. Zadanie zlikwidowania resztek klanu Saito otrzymał Toyotomi Hideyoshi, który zakończył sprawę w 1564 roku.

Teraz Nobunaga potrzebował z kolei pretekstu do marszu na stolicę, i pretekst ten pojawił się w roku 1567. Tytuł szoguna miał odziedziczyć Ashikaga Yoshiaki, co już choćby z tego powodu czyniło go cennym symbolem. Poprzednim szogunem był jego brat, Yoshiteru, pozostający pod całkowitą kontrolą dwu występnych (i przez przypadek chrześcijańskich) dworaków Miyoshi Chokei i Matsunagi Hisahide, którzy w końcu zabili go, by wprowadzić na tron jego dużo młodszego kuzyna - marionetkę jeszcze łatwiejszą do kontrolowania. Para ta stanowiła zagrożenie dla Yoshiakiego, jednak zdołał on uciec pod opiekę Nobunagi.

Oda Nobunaga wkroczył do Kyoto w listopadzie 1568, przywożąc Yoshiakiego jako własnego marionetkowego szoguna Ashikagę. Nobunaga zachował pełnię rzeczywistej władzy, rządząc jako szara eminencja ceremonialnego wodza zastępującego ceremonialnego cesarza. Istniały pewne względy dynastyczne, dla których rodzina Oda nie mogła osadzić na tronie szoguna swego członka, ale nowy układ i tak zapewniał Nobunadze kontrolę.

Przez resztę życia Nobunaga miał trawić swą energię na pokonywanie pozostałych rywali. W trakcie tej walki dużą pomoc stanowili dwaj dowódcy: Toyotomi Hideyoshi i Tokugawa Ieyasu. Nobunaga był wystarczająco potężny, by dać im poparcie, jakiego potrzebowali. Jest to świadectwo, jak niedaleko samurajska polityka odeszła od czasów, gdy jeden drugiemu rzucał się do gardła. W swoim czasie Hideyoshi i Ieyasu zajmą się spiskowaniem przeciwko Nobunadze i sobie wzajemnie. Teraz jednak Ieyasu został wysłany do walki z Ikko-ikki (w 1563 roku) i ledwo przy tym uszedł z życiem, kiedy to dwie kule przebiły jego zbroję - i nie zraniły go! Następna - udana - kampania prowadzona w imieniu Nobunagi była skierowana przeciwko Miyoshi Chokei i Matsunadze Hisahide, którzy zostali pokonani w bitwie pod Sakai w 1567 roku. Bitwa ta warta jest uwagi z powodu licznego udziału samurajów chrześcijańskich, walczących po obu stronach, którzy przed walką wspólnie wzięli udział we mszy. Chrześcijaństwo - czy może raczej gorliwi jezuiccy misjonarze, którzy szerzyli chrześcijaństwo - przemawiało do samurajów i od jakiegoś czasu samuraj wyznający Chrystusa nie był niczym niezwykłym. Choć sam Oda Nobunaga nigdy nie przyjął chrześcijaństwa, popierał jezuickich misjonarzy w Japonii, niewątpliwie z powodu ich użyteczności politycznej w zwalczaniu kłopotliwych sekt buddyjskich. Masowe prześladowanie chrześcijan było jeszcze sprawą przyszłości.

Reszta życia upłynęła Nobunadze na szeregu kampanii mających umocnić jego władzę. W 1570 roku napadł na Asakurów w prowincji Echizen, ale został zmuszony do odwrotu, gdy jego własny szwagier, Asai Nagamasa, stanął po stronie klanu Asakura. Nobunaga wrócił później, w tym samym roku, i stoczył nierozstrzygniętą, ale ostatecznie zwycięską dla niego bitwę pod Anegawą. Choć jego armia była górą, nie zdołał zniszczyć Asakurów i Asai. Kłopoty wyrastały jak grzyby po deszczu i Nobunaga wnet odkrył, że przeciwstawiają mu się nie tylko siły Asakurów i Asai, lecz także Ikko z Ishiyama Hongan-ji oraz sohei (mnisi-wojownicy) z Enryaku-ji w pobliżu stolicy. Na domiar złego Tokugawa Ieyasu musiał teraz stawić czoła zarówno wojskom Hojo, jak i Takedy Shingena.

Nobunaga wydawał się być okrążony, więc postanowił zaatakować. Jego ludzie otoczyli Enryaku-ji i zabili wszystkich - mężczyzn, kobiety i dzieci - których znaleźli w samym klasztorze lub jego okolicy. Teraz Nobunaga mógł poświęcić uwagę pozostałym wrogom, ale w 1572 roku Takeda Shingen wyruszył przeciwko niemu, niemal zamykając Tokugawę Ieyasu w zamku Hamamatsu. Ieyasu stanął przed prostym wyborem: pozostać tam, gdzie był, i nie wykonać swojego zadania polegającego na powstrzymywaniu Shingena nim dotrze do Kyoto, lub walczyć. Zdecydował się opuścić zamek i stawić czoła armii Takedy na ośnieżonych moczarach Mikata-ga-hara w pobliżu rzeki Magome. Bitwa nie została rozstrzygnięta i w końcu obie strony musiały się wycofać. Ieyasu powrócił do zamku Hamamatsu (udało mu się osiągnąć cel polegający na opóźnieniu Shingena); Shingen - do domu.

Takeda pojawił się ponownie wiosną 1573 roku, tym razem w prowincji Mikawa, znów mając zamiar zdobyć Kyoto. Ale i tym razem nie miał szczęścia. Podczas walk, jakie nastąpiły, odniósł ranę od kuli i jakiś czas potem zmarł. Jego strata była katastrofą dla rodziny Takeda, ponieważ syn Shingena, Katsuyori, pod żadnym względem nie dorównywał ojcu. Mówi się, że Uesugi Kenshin opłakiwał śmierć tak godnego wroga. Sam Kenshin miał umrzeć w nieco tajemniczych okolicznościach w roku 1582. Choć nikomu niczego nie udowodniono, podejrzewano Nobunagę o użycie ninja do usunięcia kolejnego rywala.

Jeszcze dwa lata zajęło pokonanie klanu Takeda. W 1575 roku Takeda Katsuyori otoczył swymi wojskami zamek Nagashino, ale broniący się żołnierze Ody stawili zaciekły opór. Nobunaga zauważył, że odsiecz dla zamku może dać szansę skruszenia klanu Takeda - i miał rację. Bitwa pod Nagashino stała się triumfem Ody Nobunagi i arkebuzów. Nobunaga zgrupował 3000 swych najlepszych strzelców w jeden oddział i umieścił ich w trzech liniach za palisadą z ostrych żerdzi. Gdy wojska klanu Takeda nacierały przez usiane przeszkodami pole bitwy, powtarzające się co około 20 sekund salwy zmiotły ich jak wichura. Ci, którzy przetrwali ogień z broni palnej, zostali wycięci przez resztę oddziałów Nobunagi. Co więcej, garnizon zamku zorganizował wypad i zaatakował tyły armii Takedy. Zwycięstwo było całkowite. Katsuyori Takeda zdołał ujść z życiem, ale nie był już w stanie poważnie zagrozić Nobunadze i został zabity w roku 1582.

Teraz Nobunaga zwrócił się na wschód, przeciwko klanowi Mori. Mori Motonari nie żył, lecz jego wnuk, Mori Terumoto, władał bogatym krajem, składającym się z dziesięciu prowincji. Terumoto sam prosił się o kłopoty, gdyż przełamał blokadę morską Nobunagi, skierowaną przeciwko Ikko-ikki w Ishiyama Hongan-ji. Nobunaga odpowiedział, wysyłając armię pod dowództwem Toyotomi Hideyoshi, swego generała ashigaru, i Akechi Mitsuhide (innego z generałów samurajskich). Kontynuował swoją kampanię przeciwko Ikko-ikki budując nawet okręty pancerne do użycia w jednym tylko miejscu! Na Zachodzie pancerz zastosowano w budowie okrętów dopiero trzysta lat później. Ikko zostali w końcu okrążeni i w 1580 roku zmuszeni do poddania się. Potęga fanatycznych wojowników została złamana. W tym samym czasie Nobunaga rozpoczął budowę zamku Azuchi na jeziorze Biwa w pobliżu Kyoto. Zamek ten był olbrzymi i stanowił doskonały drogowskaz, gdzie należy szukać prawdziwego władcy Japonii. Konstrukcja zamku była rewolucyjna z uwagi na uwzględnienie roli broni palnej - zaopatrzono go w grube kamienne osłony i otwory strzelnicze.

Następnie wojska Nobunagi skierowały całą swą potęgę przeciwko Mori. Toyotomi Hideyoshi czynił stałe postępy i w końcu przystąpił do oblężenia zamku Takamtsu - zmieniono nawet bieg pobliskiej rzeki, by zatopić obrońców! Cały klan Mori zebrał siły, próbując znieść oblężenie, ale Hideyoshi wezwał posiłki, gdy tylko zdał sobie sprawę z tego, co się dzieje. Ieyasu wraz z - jak się później okazało - zbyt wieloma żołnierzami Ody został wysłany dla zapewnienia wsparcia Toyotomiemu. Nobunaga pozostał w Kyoto jedynie z setką ludzi, zamiast z 2000, składającymi się normalnie na jego straż osobistą.

Akechi Mitsuhide nie odniósł sukcesów w swojej kampanii przeciwko Morim i Nobunaga dał mu odczuć swoją pogardę z tego i innych powodów. Akechi podszedł pod Kyoto akurat wtedy, gdy Nobunaga pozostał praktycznie bez straży. Nigdy nie wyjaśniono, dlaczego właściwie Akechi nakazał swym ludziom zaatakować rezydencję Nobunagi, ale 21 czerwca 1582 roku Nobunaga został zastrzelony z rozkazu własnego generała. Zmarł od broni, za pomocą której sam zmienił organizację pola bitwy: arkebuza.

Nobunaga był człowiekiem bezwzględnym, nawet jak na swoje czasy - jedyną uznawaną przez niego metodą osiągnięcia zwycięstwa była całkowita eksterminacja przeciwnika. Udało mu się jednak zmienić Japonię. Jego militarne innowacje wpłynęły sposób toczenia wojen. Wcześniej chłopi i ji-samurai opuszczali swe pola, by walczyć. Za Nobunagi mężczyźni zaczęli walczyć lub uprawiać rolę. Samuraje i ashigaru stali się klasami wojowników, którzy nie musieli wracać na swą ziemię, gdy nadchodziła pora żniw. Ich jedynym zadaniem była walka dla władcy.

Informacje o artykule

Autor: Nembutsu
Data dodania artykułu: 09.03.2006
Data modyfikacji artykułu: 29.04.2021
Prawa autorskie »

Podziel się ze znajomymi
Komentarze

wstecz

Ta strona internetowa używa plików cookies. Jeśli nie blokujesz tych plików w przeglądarce to zgadzasz się na ich użycie. Więcej informacji w naszej polityce cookies. zamknij